دوست گرامی جناب آقای جعفرخان خیرخواهان که استاد اقتصاد دانشگاه مشهد میباشند و احتمالا اسمشان را از مقاله های چاپ شده ایشان در روزنامه ها شنیده باشید ایمیلی به بنده زده اند که فرازهایی از آن را اینجا می آورم. ایمیل ایشان در پاسخ به پست قبلی بوده ( در مورد نوشته آقای میدری (دوست آقای خیرخواهان و استاد اقتصاد دانشگاه اهواز) )بوده و آقای میدری هم لطف کرده اند و مقاله مفصلتری را برای من ایمیل کرده اند. فرازهایی از ایمیل دکتر خیرخواهان را اینجا میتوانید ببینید که عبارات مساله دار را قرمز کرده ام:
بابا خوب است که خودت در این بحران مالی 2008 سرصحنه بودی و دیدی بانکها چگونه به طمع کسب سودهای بیشتر، عاملان اقتصادی را به جان هم انداختند و در نتیجهی فعالیت سوداگری آنها چه بلایی سر رشد اقتصادی آمد.واقعا نمیدانی سوداگری چیست؟سوداگری یعنی دامن زدن به فعالیتهایی که غیرمولد است و منافع اجتماعی ندارد مثل احتکار، انحصار، خریدوفروش کاذب دلار و سکه و املاک و مستغلات که کینز تقاضای سفتهبازی برای پول مینامد.چرا فکر میکنی دولت نمیتواند منابع بانکی را به بخشهای دیگر تخصیص دهد.
در فرمایشات آقای خیرخواهان که همبستگی زیادی با مطلب آقای میدری دارد یه سری مسایل اساسی وجود دارد که به آنها بطور خلاصه اشاره خواهم کرد.
یکی اینکه هر شغل و بیزنسی بدنبال سود بیشتر است (سودجویی بد نیست)و مشکلی که سیستم بانکی در همه دنیا با آن مواجه است این است که این سود رابطه مستقیمی با ریسک سرمایه گذاریها دارد. حالا باید قانونگذاری وجود داشته باشد تا مواظب باشد تا مدیران بانکها با انجام عملیات ریسکی آینده بانک را به خطر نیندازند. چراکه با ورشکستگی بانکها اقتصاد ممکن است در سراشیبی سقوط قرار بگیرد همانند بحران اخیر. قوانین وضع شده جدید در آمریکا هم بطورخلاصه بر همین اصول استوار بوده: یک) نحوه شناسایی و اندازه گیری ریسک دو) تعیین سقف مقدار مناسب ریسک برای بانک.
مشکل دیگر بحث «سوداگری» است. منظور از سوداگری همان بازرگانی و تجارت است که قطعا برای اقتصاد مفید است و نباید بعنوان پدیده منفی به آن نگریست.
فعالیت «مولد» و «غیرمولد» دیگه چه صیغه ای است؟ انحصار مذموم قبول ولی احتکار چرا؟ احتکار فعالیت مفید انبارداری است که متاسفانه در ایران از آن بعنوان کاری زشت یاد میشود.
بحث دیگر «خریدوفروش کاذب» است. خرید و فروش غیرکاذب یعنی چه؟ ریشه این داستان به این برمیگردد که قیمت یک دارایی چیست. همین دلار. بازار دلار یکی از شفافترین و کاراترین بازارها بوده که با هر خبر و شایعه ای قیمت دلار تغییر کرده است. رشد قیمت اخیر دلار به انتظار بازار از عرضه دلار توسط دولت مرتبط بوده و ربطی به نقدینگی سرگردان و سوداگران این بازار ندارد. با اظهار خوشبینی یا بدبینی از روند مذاکرات این قیمت حساسیت نشان داده و بالا پایین شده است.
خلاصه اگر میبینید بانکها مثل آحاد اقتصادی دیگر سراغ سرمایه گذاری در زمینه های کم ریسکی مثل مستغلات میروند برای حفظ ارزش دارایی سهامداران خود است. وظیفه بانک همین است. اگر ریسک تولید بالاست گرفتاری از جای دیگری است. وظیفه بانک و سپرده گذاران و سهامداران نگون بخت آن این نیست که بزور دولت مجبور شوند دارایی خود را در تولید صنعتی بندازند که بخاطر قوانین ناکارای کار و سیاستهای ارزی و قوانین دست و پاگیر دیگر از سود کم و ریسک بالا برخوردار است.